De Troonrede 2020 van Willem-Alexander stond in het teken, van hoe kan het ook anders, de coronacrisis.

De koning benadrukte de economische klap die ons te wachten staat met onder meer ongekende werkloosheidscijfers.

Willem-Alexander liet weten dat de regering inzet op investeren in plaats van bezuinigen in deze tijden van crisis.

Er is een ‘groeifonds’ van 20 miljard euro en geplande investeringen in woningbouw en infrastructuur worden naar voren gehaald.

In oktober komt het derde coronasteunpakket voor bedrijven beschikbaar, terwijl voor starters en huurders een beetje verlichting komt op de woningmarkt.

Koning Willem-Alexander benadrukte in de troonrede op een zwaar aangepaste Prinsjesdag de economische klap die Nederland te wachten staat en de noodzaak om over de crisis heen in de toekomst te blijven investeren.

Niet heel verrassend stond de Troonrede 2020 grotendeels in het teken van de coronacrisis. Dat kwam tot uiting in zowel de aanpassingen van Prinsjesdag als de tekst die de koning sprak.

Zo reden Willem-Alexander en Maxima niet per gouden of glazen koets van Paleis Noordeinde naar De Grote Kerk waar de Troonrede werd gehouden, maar per auto, een tot limousine omgebouwde Audi A8L. Ook prins Constantijn en prinses Laurentien stapten in een Audi.

De stalmeester die normaliter verantwoordelijk is voor een koninklijke stoet met koetsen en acht paarden, moest nu toezien op auto’s geëscorteerd door acht motorrijders. De traditionele rijtoer bleef uit om verdere verspreiding van het coronavirus te voorkomen.

Aanpassingen door corona

Vanwege corona vond de Troonrede plaats in de Grote Kerk en niet in de Ridderzaal zoals sinds 1904 het geval is geweest. De voorzitters van de Eerste en Tweede waren aanwezig en de ministers. Staatssecretarissen woonden de Verenigde Vergadering niet bij om 1,5 meter afstand in de zaal te kunnen bewaren.

Niet heel verrassend begon Willem-Alexander zijn speech dan ook met de coronacrisis en de aanpassingen die dit vergt door de eveneens zwaar aangepaste dodenherdenking op 4 mei 2020 aan te halen. Hij noemde die "onwerkelijk en zeer realistisch tegelijk".

"De stilte nog oorverdovender dan anders, en het besef dat de viering van 75 jaar vrijheid noodgedwongen een ingetogen karakter had gekregen. Door het coronavirus werd dit voorjaar ineens alles anders", de sprak de koning.

Hij roemde ook alle mensen die de coronacrisis het hoofd bieden en noemde daarbij expliciet verpleegkundigen, schoonmakers, boa’s en defensiepersoneel, supermarktmedewerkers en mensen in het openbaar vervoer. Daarnaast sprak hij zijn medeleven uit aan degenen die op de een of andere manier door corona zijn getroffen.

Willem-Alexander stipte ook de veerkracht van de samenleving aan, waaronder ondernemers "die op allerlei creatieve manieren hun bedrijf draaiende hielden, leraren die hun leerlingen online gingen begeleiden, en van ouders die plotseling werk en onderwijs thuis combineerden."

De koning benadrukte dat "juist in tijden van plotselinge schokken" het zaak is "oog te houden voor de lange termijn". Om dat duidelijk te maken haalde hij een open briefwisseling aan tussen een 94-jarige veteraan die jongeren opriep tot solidariteit voor zijn generatie en een 18-jarige student die schreef over ingeperkte vrijheid en de onzekerheid die de coronacrisis voor zijn generatie brengt op gebied van opleiding, wonen en werk.

"Deze brief raakt de kern van Prinsjesdag, want perspectief voor de toekomst begint altijd in het hier-en-nu."

De regering investeert in baanbehoud, goede publieke voorzieningen, een sterkere economische structuur en een schoner land nu en straks, zei Willem-Alexander.

Economische klap

Hij noemde de Nederlandse economie en overheidsfinanciën veerkrachtig en we plukken nu de vruchten van de financiële buffer die we afgelopen jaren hebben opgebouwd. Dat neem niet weg dat "we ons schrap moeten zetten voor de gevolgen van zware economische terugslag, die ook doorwerkt in de economie en overheidsfinanciën op lange termijn", waarschuwde hij.

"Alle recente cijfers en ramingen zijn ongekend in vredestijd. Met een historische krimp van ruim 5 procent in 2020. Met een historische omslag van een overschot op de rijksbegroting naar een tekort van 7 procent in één jaar. En met een verdubbeling van de werkloosheid ook in één jaar. Onze belangrijkste handelspartners in Europa en wereldwijd hebben te kampen met een economische terugval die vaak nog groter is. Voor een open en op handel en export gericht land als Nederland is dat, zeker na Brexit, een extra complicatie", somde de koning nog maar eens op.

Na het belang van internationale samenwerking, onder meer in coronasteun en de ontwikkeling van een vaccin, te hebben benadrukt, sprak de koning over steunmaatregelen voor bedrijven.

Ook in het derde steunpakket voor bedrijven dat 1 oktober beschikbaar komt, blijft het behoud van banen het doel. Het pakket heeft een looptijd van negen maanden. Wel benadrukte de Willem-Alexander dat na de noodsteun het nu ook belangrijk is dat mensen door scholing en training een overstap kunnen maken naar sectoren waar een tekort aan personeel is en dat bedrijven zich aanpassen aan de nieuwe realiteit.

€5 miljard voor aanpak stikstofproblemen

Het kabinet trekt ook een bedrag van 5 miljard uit om de problemen rond stikstof aan te pakken. "Het geld dat nu beschikbaar komt, kan onder andere worden ingezet voor natuurherstel en de aanpassing van stallen." Willem-Alexander zei verder dat opgeteld bijna 2 miljard euro aan geplande investeringen voor infrastructuur, woningbouw en onderhoud en verduurzaming van rijksgebouwen naar voren wordt gehaald.

Want, zo zei de koning, "de vraag naar woningen blijft groot". "Onder regie van het Rijk wordt de woningbouw versneld. Starters hoeven de komende vijf jaar geen overdrachtsbelasting te betalen. De regering stelt voor de huur te verlagen voor mensen met een laag inkomen in een dure corporatiewoning."

De pijn van inwoners van het door aardbevingen geteisterde Groningen en de door de toeslagenaffaire gedupeerde burgers, kregen ook aandacht in de Troonrede.

"De overheid moet naast mensen staan, niet tegenover mensen. Daarom is het zo belangrijk dat de inwoners van Groningen die door de aardbevingen zijn getroffen zo snel mogelijk kunnen rekenen op herstel van de geleden schade en versterking van hun huizen, en is de regering er alles aan gelegen de gedupeerde ouders in de toeslagenaffaire snel te compenseren", zei Willem-Alexander.

Pensioenakkoord en Klimaatakkoord

Hij noemde verder de "richtinggevende keuzes" die zijn gemaakt voor de lange termijn in het Pensioenakkoord en het Klimaatakkoord. "De uitwerking en uitvoering van beide akkoorden vraagt een lange adem", zei hij. De regering streeft ernaar een wetsvoorstel voor de vernieuwing van het pensioenstelsel in 2021 in te dienen. Het pensioen wordt "transparanter en persoonlijker".

Later dit jaar verschijnt de eerste Klimaatnota, kondigde de koning aan. "Voor komend jaar zitten er verschillende maatregelen in het vat, zoals een CO2-heffing voor de industrie, een kleiner aandeel van kolencentrales in de elektriciteitsproductie, en maatregelen om de circulaire economie, waarin afval weer grondstof wordt, te stimuleren."

Daarbovenop wil de regering een vliegende start maken met het Nationaal Groeifonds, zei Willem-Alexander. Dit fonds dat ook wel bekendstaat als het WopkeWiebe-fonds moet het toekomstig verdienvermogen van Nederland veiligstellen en daarmee de welvaart van morgen.

"Met het fonds wil de regering investeren in kennisontwikkeling, innovatie en infrastructuur. Dat laatste omvat naast wegen en spoor ook de digitale snelweg en de infrastructuur voor energie", zei hij. "Voor de komende vijf jaar is 20 miljard beschikbaar." Het oorspronkelijk plan zou het fonds 100 miljard euro bedragen voor de lange termijn.

Aan het einde van zijn speech kwam Willem-Alexander terug op de coronacrisis. Hij benadrukte dat voorbereid moeten zijn op een tweede golf en de waardering voor zorgmedewerkers. "De waardering voor de werkers in de zorg komt ook tot uitdrukking in een extra bonus voor extra inspanningen, dit jaar en volgend jaar."

De koning zei dat de coronacrisis ons ernstig op de proef stelt in alles wat van waarde is: gezondheid, werk, familie en vrienden. Hij noemde de belangrijkste zekerheid dat Nederland economisch, sociaal en mentaal steeds veerkracht toont. "De opdracht in het parlementaire jaar dat vandaag begint, is over deze crisis heen de toekomst te blijven zien en te blijven werken aan perspectief voor alle generaties."

Lees hier de volledige Troonrede.

Lees meer over Prinsjesdag: